رشت مرکز شهرستان رشت و در عین حال مرکز استان گیلان، در غرب سفیدرود، در جنوب غرب دریای خزر و در بخش بیه پس قرار گرفته است. دوری آن از دریا نزریک به 40 کیلومتر می باشد. رشت 1489 کیلومتر مربع مساحت دارد. در گذشته شهرستان رشت به هفت دهستان خشکبیجار، دهستان حومه، خمام، سنگر، کوچصفهان، لشت نشا و لاکان بخش بندی می شد و مجموعا دارای 324 پارچه آبادی بوده است. هوای رشت کاملا مرطوب و باران خیز است. مسیو بهلر در سفرنامه بهلر نوشته است: "خانه های رشت تفاوت بسیار با خانه های سایر ممالک ایران دارد. مثل آنکه خانه های رشت جمیعا از چوب و تخته است و دومرتبه ساخته شده است و سفال پوش می باشد و اطراف آن غلام گردش چوبی دارد و طره های بلند از چوب بر آن عمارت کوبیده اند و اکثر اوقات شدت گرمای هوای رشت مقدار 28 درجه به رامور است و نهایت کمی آن به 1 درجه است و قوت و شدت باد در رشت مثل نسبت یک است به هزار و صد و نهایت کمی آن مثل چهار است به بیست و چهار و طرف باد اغلب شمال و مابین مشرق و شمال است. در یک سالی اتفاق چنین افتاد که 118 روز بارندگی شد. 30 روز آن هر روز نیم ساعت می بارید و 88 روز دیگر را هر شب تمام بارندگی شد بیشتر از نیم ساعت و در عرض آن سال ملاحظه کردند 6 روز برف و باران با یکدیگر مخلوط می بارید..." رشت مرکز کنسولگری ها بود، روس و انگلیس در رشت کنسولگری داشتند. اهالی رشت به لهجه رشتی سخن می گویند و واژه های ماخوذ از روسی و ترکی در این گویش فراوان است درباره وجه تسمیه رشت در فرهنگ نوبهار چنین آمده است: "روشن و نام مردی بوده کیمیاگر که زر او خالص بوده و از این رو مطلق زر خالص را هم زر رشتی گویند. گچ بیابان و خاک و گرد و غبار و خاکروبه و دیوار نزدیک به افتادن و هر چیزی که از هم فرو ریزد و هم شهری است در گیلان که ابریشم خوب در آن به عمل آید و بند شلوار نیکو بافند." عریض ترین قسمت جلگه گیلان در این شهرستان است که به خط مستقیم از امامزاده هاشم الی دریای خزر در حدود 50 کیلومتر است. هوای رشت مرطوب است و مع الوصف نسبت به پستی و بلندی ها متغیر می باشد. هوای جلگه معتدل مرطوب و هوای منطقه کوهستانی و سردسیر است. برنج، توتون، نوغان، چای و کنف از معروف ترین فرآورده های مرگز گیلان است. مختصات جغرافیایی خود رشت سوای حومه بشرح زیر است طول 49 درجه و 36 دقیقه، عرض 37 درجه و 16 دقیقه.